ورستان

 نشانه غیاب «ژان فرانسوا لیوتار» Jean François Lyotard  در مقاله «پاسخ به پرسش : پسامدرنیسم چیست ؟» می نویسد : « زیبایی هنگامی وجود دارد که نمونه ای خاص (یعنی اثر هنری) که اول از راه احساس و بدون هیچگ ورستان...ادامه مطلب

«لمپنیزم» در ایران نمود یافته است، در جایی از تاریخ ما که ارزشها بیش از هر زمان دیگر دچار واژگونی نحسی شد. جایی حوالی نیمه قرن نوزدهم میلادی، زمانی که خواستیم اولین نسیم های مدرنیته را استشمام کنیم و از قانون سر دربیاوریم. از همان زمان بود که با قانون در افتادیم و همیشه سعی در تصاحب و به اضمحلال کشیدن آن را داشتیم. لمپنیزم در دل همین دوران زاده شد، چیزی که بیشتر از همه با ساختارهای اجتماعی و فرهنگی ما گره خورده بود و از آن تغذیه می کرد و خودش را به شکلهای مختلف در مقابل دولت و قانون قرار می داد و چه بسا گاهی هر دو را تصاحب می کرد. لمپنیزم در ایران و عنادش با قانون و دولت همچون «آنارشیسم» دارای تاریخی خود ارجاع و خود اندیش نیست، از محافل تولید دانش تغذیه نمی کند و حتی طرح و آرمانی از پیش تعیین شده برای خواستگاههایش ندارد. او تشنه حضور بلاواسطه است. تشنه دیده شدن آن هم به حاد ترین شکل ممکن. او بارها ثابت کرده به بهانه حضورش امکان هر نوع اتفاقی را باید انتظار داشت. او ترسیمی از آینده ندارد، همانطور که نسبت به تاریخ شکل گیریش هم نا آگاه است. لمپنیزم در ایران را نمی توان در محتوایش جستجو کرد بلکه باید رده پایش را در ساختار جامعه ایران درک کرد. از بالا به پایین و از پایین به بالا، از عمق به سطح و از سطح به عمق. هم وابسته هست و هم نیست. از خشونت لجام گسیخته در خیابانها تا محافل روشنفکری ت ورستان...ادامه مطلب

به گفته «رولان بارت تا جامعه ایی ایجاد می شود هر کارکرد به گونه ای خودکار تبدیل به نشانه این کارکرد می شود و فرهنگ به این دلیل شکل می گیرد.» مراسم و آیینهایی که تفاوت کم رنگ در اشکالش ارتباط مستقیمی با تنوع جغرافیایی داشته, و با محتوایی کم و بیش یکسان در طول ماه محرم (از ماههای قمری) ‌و به خصوص طی ده روز اول (و به صورت کم رنگ تر حتی در تمام طول مدت سال) آن برای بزرگداشت چیزی که «واقعه کربلا» می خوانیمش,‌ «نشانه کارکردی» است که «کارکرد»ش مجموعه رویدادهایی است که در واقعیت تاریخی در بازه ایی از زمان در تاریخ 61 هجری قمری به وقوع پیوسته است. بر اساس تعریف بارت ابتدا جامعه شکل می گیرد,‌ جامعه ایی که بالقوه نظاره گر تبدیل کارکرد یک رویداد به نشانه کارکردش می شود. جامعه بدین طریق «فرهنگ» را شکل می دهد و «فرهنگ» جایگاهی خاص می یابد. در درون «فرهنگ» چیزی دلالت بر چیز دیگری می کند. «واقعه کربلا»‌ به مثابه آنچه که امروزیان به رسم نیاکانشان قرنها با «تعزیه خوانی ها»‌ ,‌« واقعه خوانی ها»‌,‌«سینه زنی ها»و... نشان دادند, چیزی است که دلالت می کند بر همان زمان تاریخی. «واقعه کربلا» بدین شکل تبدیل به کارکردی فرهنگی می شود. کارکردی که تمام نشانه های کارکردش را در درون خود دارد. «واقعه کربلا»‌ در درون فرهنگ, مسئله نمادینی است که نظامی نشانه شناسیک متاثر از جامعه ایی که مشتاقانه به بازتولید آن می پردا ورستان...ادامه مطلب

گاهی زندگی کردن در گونه ایی از زیستن ها با وجود ضرورت هایش غیر ممکن می نماید، ما به پیش یا فرارفتن از آنها باور کردیم. باوری که نه از خودآگاهیمان برخاسته بلکه گویی بیش از آن به جایگاهی که پیرامونمان در نهانی ترین شکل ممکن ساخته ، وابسته است. مبارزه مان جهت غالب ننمودن آن پیرامون تنها افق خودآگاهیمان را محو نمی کند. ما کماکان با نظاره کردن به امر عادی و روزمره دیگران به آن حفره عمیق میان پیش یا فرا رفتن می اندیشیم و هنگامی که تخیلمان آن حفره را تجسم می بخشد، زمانیست که در دورترین فاصله قرار داریم. در فاصله بی خطر.  ورستان...ادامه مطلب

انسان امروزی چنانچه بخواهد شهروند کمال یافته جامعه معاصرش شود به «سینما» نیازمند است و چون همه چیز در این معاصر بودن ، نه در تعارض با دیگری بلکه در گفتمان با دیگری معنا می یابد، به همان اندازه که مخاطب (شهروند) به سینما نیازمند است، سینما نیز به مخاطبش نیازمند می باشد . در واقع سینما چهارچوبی است که در آن گفتمان میان مخاطبش با خودش شکل می گیرد. اگر بپذیریم که طبق تقسیم بندی رایج هنرها، هفت هنر اصلی در تاریخ بشریت شکل گرفته و سینما ، هنر هفتم و آخرین آنها است ، پس با هنری مواجهیم که بیش از هر هنر دیگری زاده جهانی است که در معاصر بودنش معنا می یابد و بیش از ورستان...ادامه مطلب

در پایان سلسله مطالبی با عنوان «تجربه سینما» و ادامه بررسی شش نظام نشانه شناسیک در سینمای گویا در نوشتارهای قبلی، در ادامه به طور اجمالی نظام نشانه های زبانشناسیک گفتاری ، نوشتاری ، آوایی غیر زبان شناسیک و موسیقایی مورد بررسی قرار می گیرد. نشانه های زبانشناسیک گفتاری ما در تجربه سینمایی همیشه با گفتار سر و کار داریم و شاید معدود فیلم هایی در تاریخ سینما وجود داشته باشند که عاری از هر نوع گفتار باشند. گفتار می تواند تک گویی یک کاراکتر، صحبت بین دو نفر و یا چند نفر و یا حتی همهمه بسیاری از آدمها باشد. اهمیت گفتار در سینما تا به آنجاست که نظریه پرداز بزر ورستان...ادامه مطلب

«تبار شناسی اخلاق» مهمترین و تاثیر گذارترین کتابی بود که طی چند سال اخیر خواندم. «فردریک نیچه» اینبار بی واسطه از کنار من گذشت . همانطور که روزی «زرتشت» از کنارش گذشته بود. این کتاب دوپارگی میان والاتباری و دون پایگی انسانها را که سالها بود از پس خواندن آثار دیگرش هنوز برایم خواستگاه و تبارشان گنگ و نامفهوم شده بود را آشکارگی بخشید و اندیشه ام را سامان داد. این کتاب را باید دوباره و دوباره خواند و تک تک گزیده گوییهایش را خوانش کرد و به خاطر سپرد. روش تبارشناسی او در تاریخ اخلاق، ما را با رد هر «علت آغازین»ی برای پدیده های اطرافمان مواجه می کند. او از « ورستان...ادامه مطلب

گاهی زندگی کردن در گونه ایی از زیستن ها با وجود ضرورت هایش غیر ممکن می نماید، ما به پیش یا فرارفتن از آنها باور کردیم. باوری که نه از خودآگاهیمان برخاسته بلکه گویی بیش از آن به جایگاهی که پیرامونمان در نهانی ترین شکل ممکن ساخته ، وابسته است. مبارزه مان جهت غالب ننمودن آن پیرامون تنها افق خودآگاهیمان را محو نمی کند. ما کماکان با نظاره کردن به امر عادی و روزمره دیگران به آن حفره عمیق میان پیش یا فرا رفتن می اندیشیم و هنگامی که تخیلمان آن حفره را تجسم می بخشد، زمانیست که در دورترین فاصله قرار داریم. در فاصله بی خطر.  ورستان...ادامه مطلب